Algemeen

Voor u ligt de 2e bestuursrapportage 2020. Hierin informeert het college de raad over de realisatie van de begroting van het lopende boekjaar en geeft een doorkijk naar het te verwachten jaarrekeningresultaat 2020. Dat neemt niet weg dat zich de komende maanden nog ontwikkelingen met een financieel effect gaan voordoen die zorgen voor een verschil tussen het verwachte saldo op basis van deze bestuursrapportage en het daadwerkelijke jaarrekeningsaldo. De bijzondere situatie door corona zorgt voor extra onzekerheid. Daarnaast wijst de praktijk uit dat zich ook in de ‘reguliere’ uitvoering onverwachte zaken voordoen met een financieel gevolg. De 2e bestuursrapportage wordt vóór vaststelling van de begroting 2021 aan de raad aangeboden, zodat deze betrokken kan worden bij de begrotingsbehandeling.

De enorme impact van Covid-19 op de maatschappij en onze organisatie komt duidelijk naar voren in de 2e bestuursrapportage. Veel meldingen zijn direct of indirect het gevolg van corona. Het effect van de pandemie is natuurlijk meer dan alleen financieel. Het vergt een grote inspanning van de hele samenleving om de regels te volgen en ervoor te zorgen dat we met elkaar gezond blijven. Onze samenleving is ook sociaal met elkaar verbonden en nu dit tot een minimum aan contacten is beperkt, zorgt dit op emotioneel vlak voor onzekerheid en eenzaamheid.

Het op peil houden van de dienstverlening aan de inwoners en het in aangepaste vorm door laten gaan van participatieve trajecten, doen een beroep op ieders creativiteit en aanpassingsvermogen. Dat geldt natuurlijk ook voor het overschakelen naar zoveel mogelijk digitaal en thuis werken.

Het Rijk heeft aangegeven een reële compensatie te willen bieden voor de financiële effecten van corona. Of deze compensatie voldoende is om daadwerkelijk alle kosten op te vangen, is onduidelijk. Ook is onzeker wat het Rijk wil en kan doen om de financiële gevolgen van de corona-uitbraak voor 2021 en de langere termijn te compenseren. In de Raadsinformatiebrief  Corona worden de effecten beschreven en in de 2e bestuursrapportage wordt de inzet van het steunpakket verwerkt in de begroting.

De voorbereidingen van de verhuur van ‘De Hoeve’ zijn in volle gang. Met het vaststellen van het raadsvoorstel ‘Goed Verbonden’ is tegelijkertijd een belangrijke stap gezet in het toerusten van de organisatie voor de toekomst.

Wat vindt u in deze bestuursrapportage?
In deze bestuursrapportage worden verwachte afwijkingen op de oorspronkelijke ramingen groter dan € 25.000 en afwijkingen op de uitvoering van beleid toegelicht. Het gaat concreet om ontwikkelingen die zich binnen het bestaande beleid voordoen, aangevuld met de ontwikkelingen door corona. Wanneer er geen afwijkingen zijn, wordt er niets gemeld. Per raadsprogramma is een splitsing aangebracht tussen beleidsmatige afwijkingen en financiële ontwikkelingen (afwijkingen) die effect hebben op het begrotingssaldo. Daarnaast is een hoofdstuk met budgettair neutrale afwijkingen opgenomen. Deze ontwikkelingen hebben geen effect op het begrotingssaldo, maar kunnen bijvoorbeeld wel programma overschrijdend zijn.

1e bestuursrapportage
De mutaties uit 1e bestuursrapportage 2020 zijn niet in de begroting verwerkt (er is geen begrotingswijziging gemaakt) conform de huidige systematiek. De meldingen die nog steeds actueel zijn, vindt u terug in deze bestuursrapportage.  Daar waar ontwikkelingen al bekend waren ten tijde van het opstellen van de begroting 2021-2024, zijn de structurele gevolgen daarin opgenomen.

Bij het raadsvoorstel bij de 2e bestuursrapportage zit een begrotingswijziging met de financiële over- en onderschrijdingen. De raad wordt verzocht deze vast te stellen.

Septembercirculaire 2020
De septembercirculaire geeft een actueel beeld van de middelen die we van het Rijk ontvangen. Naast de bijstelling van de gemeentefondsuitkering, bevat de circulaire de financiële uitwerking van de twee tot nu toe door het Rijk verstrekte compensatiepakketten coronacrisis. De raad is via een raadsinformatiebrief op de hoogte gesteld van de financiële uitkomsten van de septembercirculaire. De financiële effecten zijn verwerkt in deze bestuursrapportage.

Bijlagen
Naast het overzicht van baten en lasten (bijlage 1.6.1) en het overzicht van alle mutaties in deze 2e bestuursrapportage (bijlage 1.6.2) bestaan de bijlagen uit de rapportage  over de voortgang van de ombuigingen uit spoor 2 en 3 (bijlage 1.6.3) en een overzicht Corona effecten met de maatregelen die zijn genomen sinds de uitbraak van corona (bijlage 1.6.4). De financiële effecten zijn verwerkt in deze bestuursrapportage.

Financiële afwijkingen

Saldo 2e bestuursrapportage 2020

Het saldo is te analyseren in 2 componenten: afwijkingen reguliere bedrijfsvoering en afwijkingen als gevolg van invloeden van buitenaf. De laatste component heeft binnen de 2e bestuursrapportage de grootste invloed. Het zijn onderwerp zoals de Algemene uitkering, corona en de zorg waarop de gemeente lopende het jaar weinig tot geen invloed op kan uitoefenen maar waarvan de bedragen behoorlijk fluctueren. Dit leidt weer tot grote bewegingen in het saldo van de begroting.

Algemene uitkering:
De meicirculaire en de septembercirculaire zijn in deze rapportage netto verwerkt voor € 2 miljoen aan baten. Daarnaast ontvangt de gemeente van het Rijk nog het corona-steunpakket van € 1,4 miljoen. Dit bedrag is opgenomen als stelpost in de rapportage in afwachting van de kaderstelling.  De lasten zijn inzichtelijk gemaakt binnen de programma's.

Ombuigingen:

De ombuigingen in de begroting 2020 bedroegen bij elkaar € 3,9 mln. Hiervan is € 2,5 mln. gerealiseerd. De verwachting is dat afgerond € 1,4 mln. niet kan worden gerealiseerd dit jaar. De oorzaak hiervan is bij een aantal ombuigingen (o.a. binnen het Sociaal Domein) gerelateerd aan corona waardoor de realisatie uitblijft of is vertraagd. Het is onzeker en moeilijk voorspelbaar of dit ook voor 2021 financiële gevolgen heeft.

Transformatie Sociaal Domein:
Binnen het sociaal domein is in totaal een omvangrijk nadeel ontstaan van bijna € 2 miljoen. Op basis van de cijfers in het eerste half jaar hebben we een prognose gemaakt van de totale verwachte uitgaven. We hebben daarbij zoveel mogelijk rekening gehouden met de effecten van het declaratiegedrag van zorgaanbieders op basis van trends in voorgaande jaren. Daaruit moeten we concluderen dat de ombuigingstaakstelling van 1,1 miljoen aan de uitgavenkant niet gehaald wordt.
De inzet van de maatregelen vanuit te Taskforce werd door de coronacrisis aanzienlijk verminderd. De focus verschoof van transformatie en innovatie naar het continueren van de ondersteuning en zorgverlening. De pilots Praktijkondersteuner huisartsen en basishulpen konden niet volgens plan worden uitgevoerd. Als gevolg van de coronamaatregelen zagen we bij de Wmo een verschuiving van groepsgerichte naar individuele zorgverlening. Daar waar zorg vanwege de coronacrisis niet kon worden geleverd, moet de gemeente zorgaanbieders compenseren op basis van de omzet in 2019 (afspraak tussen het rijk en de VNG om financiële problemen en uitval te voorkomen).  Ook dit heeft een negatief effect op de ombuigingstaakstelling aan de uitgavenkant.

Voorziening pensioenen:
Door het dalen van de rente moet worden bijgestort in de Voorziening pensioenen voor € 300.000 om te voldoen aan de door het Ministerie van Binnenlandse Zaken opgestelde dekkingsgraad van 100%. In december 2020 wordt de rekenrente gepubliceerd Het lijkt er echter sterk op dat de rente ten opzichte van december 2019 verder gaat dalen. Bij de jaarrekening zal op basis van de actuariële berekening de uiteindelijke mutatie van de voorziening worden toegelicht.

Dividend BNG
Door de regels die zijn opgesteld door de Europese Unie is het dit jaar niet toegestaan dat de Bank Nederlandse Gemeenten dividend uitkeert. In 2020 zorgt dit besluit voor een nadeel van € 420.000. Daarnaast zorgt de dalende rente ervoor dat de omvang van het dividend ook terugloopt. Structureel levert dit een nadeel op van € 218.000.

Uiteindelijk resulteert deze 2e bestuursrapportage 2020 in een verwacht voordelig saldo van € 252.000 voor 2020.

Het ligt in de lijn dat de maatregelen welke zijn getroffen tegen corona ook in 2021 nog een effect op de begroting van de gemeente hebben. De vraag ligt landelijk nog open in hoeverre er een volgend steunpakket komt en wat de hoogte daarvan is. Dit maakt de financiële positie van de gemeente uiterst onzeker. Met alle ontwikkelingen die zijn gepasseerd en die nog op de gemeente afkomen is het raadzaam om verder te denken over hoe de financiële positie nog verder versterkt kan worden. Belangrijke thema's zijn: welke fundamentele keuzes maken we zodat we nieuwe tegenvallers kunnen opvangen. Ombuigen zonder fundamentele keuzes is niet mogelijk. Aangezien een fundamentele keuze ook om een zorgvuldig proces vraagt waarin voldoende ruimte noodzakelijk is voor actieve inbreng, is het van belang om hier tijdig mee te beginnen. De omgevingsvisie en toekomstvisie kunnen richting geven binnen dit proces. Daarnaast is dit vraagstuk ook relevant omdat alleen bij een voldoende positief financieel meerjarenperspectief, het lukt om de schulden te reduceren